Koç olarak yol arkadaşı olduğumuz bireye geldiği ana konu dışında bütünsel yaklaşırız. Tam olarak ne diyor? Ne istiyor? Neye ihtiyacı var? Kaynakları neler? Nasıl ve ne zaman hareket geçer? gibi arttırılabilir sorular doğrultusunda ilerleriz. Bu süreçte bireyin hedef belirlemesinin, kaynaklarını görmesinin ve harekete geçmesinin önünde düşük özsaygı ile sık karşılaşmaktayız. Bu bireyde özgüven eksikliğinin de temelidir.
Düşük özsaygı birçok örtük davranış ile karşımıza çıkabiliyor. Yukarıda da belirtildiği üzere bireyde hedef belirleyememe, eyleme geçememe, başarısızlık korkusu, yetersizlik hissi, kendine uygun olmayan konumlarda olma, suçluluk, utanma, kendini kabul etmeme, kendini sevmeme gibi kendine karşı olumsuz inançlar şeklinde karşımıza çıkıyor. Birey kendisi hakkında vardığı yargılarla ömrünü sürdürmeye çalışıyor. Lakin zaman değişiyor, yeni deneyimler ve yaşantılar sonucu az önce sözü geçen yargıların oluştuğu koşullar ortadan kalkıyor. Ama birey bu yargının verdiği kısıtlılıkla hayatını sürdürüyor. Belki de kolaylıkla üstesinden geleceği birçok konu kendisinde büyüyen bir problem halini alıyor.
Özsaygıyı oluşturan iç ve dış unsurlara baktığımızda bireyin fikirleri, inançları, uygulama ve davranışları ile epigenetik olarak gelen otomatik davranışlar, aile, öğretmenler, önemli başkaları, kültürün getirdiği davranışlar yer almaktadır.
Aşağıdaki tabloda özsaygının sağlıklı hali ve zayıf halinde bireyde oluşan tutumlardan bazıları sıralanmıştır.
| ÖZSAYGININ | |
| SAĞLIKLI HALİ | ZAYIF HALİ |
| AKILCILIK (OLANI OLDUĞU GİBİ GÖRME) | MANTIKSIZLIK |
| GERÇEKÇİLİK(OLANI OLDUĞU GİBİ GÖRME) | GERÇEKLERE KAPALILIK |
| SEZGİSELLİK | ESNEK OLMAMA |
| YARATICILIK | YENİYE, BİLMEDİĞİNE KORKU |
| OBJEKTİFLİK | UYGUN OLMAYAN RİAYET YA DA İSYAN |
| BAĞIMSIZLIK | AŞIRI UYSAL , KONTROLCÜ |
| ESNEKLİK | DİĞERLERİNE DÜŞMANLIK |
| DEĞİŞİMİ KONTROL ETME (UYUM) | DEĞİŞİME DİRENME |
| HATIRALARI KABUL ETME, DÜZELTEBİLME | |
| YARDIMSEVER |
Buraya kadar az çok kendi analizinizi yapmışsınızdır. Özsaygımıza katkı nasıl sağlarız diyenler için bir çalışma ekliyoruz. Verilecek olan cümle tamamlama çalışmasını bir hafta boyunca hafta içi her gün sabah ilk iş olarak yapabilirsiniz. Hafta sonu ise verilen hafta sonu cümlesini çalışabilirsiniz. Cümleleri 5-10 arası cümle ile tamamlayabilirsiniz. Tamamlarken anlamlı mı anlamsız mı endişesine kapılmadan içinizden ilk gelenleri hemen yazarak yapmalısınız.
Hafta içi tamamlama cümleleri:
Bugün hayatımda biraz daha bilinçli olmaya başlarsam ……………………………………………………………………….
Bugün seçim ve hareketlerimde daha fazla sorumluluk alırsam …………………………………………………………..
Bugün insanlara nasıl davrandığıma daha fazla dikkat edersem …………………………………………………………..
Bugün enerji seviyemi yüzde 5 yükseltirsem ………………………………………………………………………………………..
Hafta sonu tamamlama cümlesi:
Bu hafta yazdıklarımdan herhangi biri doğruysa, benim için faydalı olurdu, şayet ………………………………
Hülya Özbayram
Mutlak Gelişim 